Głotowo
W leśnym parku wzdłuż rzeczki Kweli w drugiej połowie XIX w. wybudowane zostały kaplice, tworząc Kalwarię Warmińską. Inicjatorem jej powstania był zamożny miejscowy kupiec, który z pielgrzymki do Jerozolimy przywiózł ideę odtworzenia drogi krzyżowej Chrystusa na Warmii. Aż szesnaście lat zajęło ręczne przekształcenie jaru w wierną kopię drogi na Golgotę. Tu też w pierwszej połowie XVIII wieku zbudowano barokową świątynię – Sanktuarium Najświętszego Sakramentu, która przetrwała do naszych czasów jako kościół pw. Najświętszego Zbawiciela i św. Floriana w Głotowie.
Stoczek Klasztorny
Dzieje kultu maryjnego w Stoczku Klasztornym sięgają czasów średniowiecza. Jak głosi legenda – dwie dziewczynki grabiące siano, w pniu drzewa odnalazły figurkę Matki Bożej. Mieszkańcy odczytali to jako znak jej szczególnej opieki nad tym miejscem i wznieśli kapliczkę, w której figurka została umieszczona. W pierwszej połowie XVII wieku na jej miejscu powstał kościół Matki Bożej jako Matki Pokoju – unikatowa, jedyna w Prusach barokowa budowla rotundowa, pełna symbolicznych, chrześcijańskich znaczeń. W obecnym sanktuarium czcią otoczony jest wizerunek Matki Bożej Stoczkowskiej, znajdujący się w ołtarzu głównym kościoła. To kopia obrazu Matki Boskiej Zbawienia Ludu Rzymskiego, przed którym modlił się lud Rzymu, kiedy w XVI wieku Europie zagrażała inwazja turecka. Dzieje Stoczka Klasztornego wiążą się też z osobą kardynała Stefana Wyszyńskiego, prymasa Polski, który przez blisko rok więziony był w murach tutejszego klasztoru przez komunistyczne władze PRL, w ramach represji wobec Kościoła katolickiego. Jego pobyt upamiętania niewielkie muzeum, w której zgromadzone zostały pamiątki związane z życiem i działalnością Prymasa Tysiąclecia.
Tłokowo
Wieś została formalnie założona w 1318 r., jednak w jej granicach archeolodzy odkryli ślady osadnictwa sprzed jedenastu tysięcy lat. W latach 1370-1390 wybudowano tu, istniejący do dzisiaj, kościół pw. św. Jana Chrzciciela. Jednak to nie jedyna świątynia warta uwagi w tym miejscu. W oddaleniu od zabudowań, samotnie pośród pól i lasów stoi warmińskie sanktuarium św. Rocha. Jego powstanie wiąże się z legendą o odnalezieniu puszki z Najświętszym Sakramentem w pobliskim lesie. Jako że nie wiadomo było, skąd się w nim wzięła, uznano to za cud, który postanowiono upamiętnić kaplicą. W roku 1665 zastąpił ją już nowy kościół poświęcony Świętemu Sakramentowi. Obecnie podwoje świątyni otwierane są tylko dwa razy w roku: 15 sierpnia – w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz w drugim dniu Zielonych Świątek, kiedy obchodzone jest Zesłanie Ducha Świętego. Wtedy można obejrzeć wnętrze kościoła, a w nim trzy rokokowe ołtarze z dość mocno zniszczonymi obrazami.
Krosno
Sanktuarium w Świętej Lipce to znana turystom i pielgrzymom perła architektury barokowej Warmii i Mazur. Niewielu z nich jednak wie, że, jest on pierwowzorem dla podobnego, choć mniej znanego, założenia pielgrzymkowego w małej wsi Krosno koło Ornety. To również jedna z najefektowniejszych realizacji barokowych tych ziem. Podobnie jak inne warmińskie sanktuaria i z jego powstaniem wiąże się legenda – o dzieciach, które w wodach rzeki Drwęcy Warmińskiej znalazły alabastrową figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem, która od początku zasłynęła cudami. Postawiono tu kaplicę, która jednak – w związku z rosnącym napływem pątników – została przekształcona w kościół. W XVIII wieku na północny-wschód od światyni wzniesiono konwikt mieszkalny dla księży, którzy odtąd obsługiwali kościół, wtedy też zapadła decyzja o budowie krużgankowego obejścia kościoła (na wzór architektury sanktuarium w Świętej Lipce). Najbardziej reprezentacyjną i najefektowniejszą częścią jest szeroka, trójkondygnacyjna, zachodnia fasada kościoła, flankowana dwoma wieżami z kruchtą pośrodku.
Chwalęcin
„Młodszym bratem” Świętej Lipki jest też niepozorne sanktuarium znajdujące się w niewielkiej wsi Chwalęcin koło Ornety. Jest najmniejszym i najbardziej zapomnianym z ośmiu miejsc świętych Warmii. Nie dorównuje im wprawdzie sławą, pięknem czy aktualnie zadbaniem, mimo to zdecydowanie zasługuje na odwiedzenie. Chociażby po to, aby nasycić wzrok barwnym przepychem późnobarokowej polichromii pokrywającej całe drewniane sklepienie świątyni, przedstawiających czternaście scen z Legendy Krzyża Świętego. Sacrum Chwalęcina jest słynący cudami Czarny Krucyfiks, znaleziony przed wiekami w lesie nad rzeką Wałszą.
- Więcej atrakcji: www.szlakswietewarmii.pl
- Facebook.com/groups/szlakswietejwarmii
