Najstarsze dzieje gminy sięgają drugiej połowy XIII wieku, kiedy to powstały pierwsze wsie. Stolica Gminy, czyli wieś Lubomino, została założona w 1308 roku. Pierwsze lata istnienia Lubomina były latami świetności. Podczas wojen napoleońskich, w roku 1807, w miejscowej plebani gościł sam Napoleon Bonaparte. Po okresie wojennym nastąpiły przemiany, wieś zmieniła wygląd. Zaczęły powstawać nowe gospodarstwa, rozpoczęła działalność poczta, powstał Dom Zakonny Sióstr Katarzynek. W 1786 roku zbudowano pierwszy budynek szkolny, a w roku 1946 powstała Straż Pożarna. Kolejne lata to czas dalszego rozwoju Gminy i samego Lubomina.
Skarbnica przeszłości
Na terenie Gminy występują liczne obiekty kulturowe o znaczeniu historycznym, wpisane do rejestru zabytków. Kościoły parafialne w poszczególnych miejscowościach błyszczą swoim bogactwem i przyciągają tajemniczością, a liczne kapliczki usytuowane przy drogach gminnych zadziwiają rozmaitością. Na szczególną uwagę zasługuje najstarszy murowany wiejski kościół na Warmii pod wezwaniem Św. Marcina w Ełdytach Wielkich. W całości wybudowany z kamienia polnego. We wnętrzu kościoła znajdują się rzeźby i obrazy z XVII – XVIII wieku. Kamienna podmurówka świątyni zdaje się być świadkiem wydarzeń wieku XIII, w którym nie powstała żadna inna, tak wiekowa świątynia. Na terenie przykościelnym znajduje się żeliwny obelisk ustawiony przez rodziców Wilhelma Strachowskiego, który zginął w pojedynku. Jego rodzina pochodziła ze starej warmińskiej szlachty, była właścicielem dóbr w Ełdytach Wielkich w pierwszej połowie XIX wieku.
Gotycki kościół parafialny pod wezwaniem Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Lubominie został wybudowany w latach 1340-1370. W środku kościoła znajdują się barokowe ołtarze z pierwszej połowy XVIII wieku, pochodzące z dawnego kościoła jezuitów w Braniewie i stare witraże. Kościół zadziwia pięknymi rzeźbami i malowidłami świętych z XVIII wieku. Ponadto we wnętrzu można podziwiać: rokokowy konfesjonał z drugiej połowy wieku XVIII, późnogotycki krucyfiks z około 1520 – 1530 roku, średniowieczne, metalowe- okute skośną kratą drzwi do zakrystii, a także rokokowy zamek z 1760 roku.
W tym roku miejscowość Wapnik obchodzi „Jubileusz 100-lecia konsekracji kościoła pw. Św. Andrzeja Apostoła w Wapniku”. Kościół wybudowany jeszcze przed 1346 roku. W 1580 roku ponownie konsekrowano kościół. Po I wojnie światowej w miejscu starego kościoła wybudowano nowy i większy – konsekrowano go w 1923 roku i tak zostało do dzisiaj. Wewnątrz kościoła znajduje się barokowy ołtarz, żyrandol z 1872 roku, średniowieczne – granitowe kropielnice i barokowy krucyfiks. Odwiedzając Wapnik, warto zajrzeć na miejscowy cmentarz, gdzie można ujrzeć charakterystyczne – żeliwne krzyże, kwatery i wiele starych nagrobków. Przed cmentarzem znajduje się krzyż, który został ufundowany przez pewną Niemkę, która znalazła tu rodzinny grób.
Raj dla turystów
Jednym z największych atutów Gminy Lubomino jest czyste i zdrowe środowisko naturalne, dlatego każdy kto chce się uwolnić od codziennego zgiełku wielkich miast oraz podziwiać urokliwe zakątki ukryte pośród szumiących lasów, powinien poznać Lubomino oraz jego okolice. Ta wyjątkowa kraina kusi ciszą i rozmaitością przyrody. Jest rajem dla miłośników leśnych wędrówek.
Obszar Gminy Lubomino znajduje się w dorzeczach rzek Pasłęki i Łyny. W owym obszarze na szczególną uwagę zasługuje Jezioro Tonka – stały punk na turystycznej mapie tej części Warmii. Ponad 16-hektarowe jezioro jest znakomitą alternatywą dla pasjonatów wędkarstwa. Swoistym symbolem wspomnianego akwenu pozostaje ulokowana na północno-zachodnim brzegu – charakterystyczna wyspa.
Osobliwością krajobrazu jest ustanowiony w 1970 roku rezerwat przyrody „Ostoja Bobrów na Rzece Pasłęce”, w którego skład wchodzi rzeka Pasłęka oraz pasy gruntów przybrzeżnych. Wydzielona część terytorium Gminy Lubomino objęta jest ochroną. W jego skład wchodzą: Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Orneckiej.
Tradycja i nowoczesność
Gmina Lubomino bogate zaplecze kulturalno – rozrywkowe. Corocznie na jej terenie odbywają się dożynki gminne, festyny sportowo – rekreacyjne oraz wydarzenia sportowe. Szeroka oferta kulturalna sprawia, że każdy bez względu na wiek i zainteresowania znajdzie tu coś dla siebie. Warmińskie tradycje kultywowane są podczas święta płodów rolnych. W czasie imprez rozbrzmiewa gwara warmińska i muzyka kapel ludowych. Amatorzy dobrej kuchni regionalnej degustują typowo warmińskie potrawy i rywalizują w konkursach na ich przyrządzenie.
Ważnym miejscem kultury jest również Gminna Biblioteka Publiczna w Lubominie, posiadająca swoje filie w Rogiedlach i Wilczkowie. Biblioteka posiada bogaty księgozbiór. Na miejscu regularnie odbywają się spotkania autorskie z pisarzami i poetami, które cieszą się ogromnym zainteresowaniem.
Na terenie Gminy Lubomino funkcjonują szkoły podstawowe, przedszkola i żłobek. Szkoły, oprócz realizacji programów nauczania oferują swoim uczniom kółka zainteresowań, dodatkowe zajęcia sportowe, udział w przeróżnych konkursach, wycieczkach, turniejach i zawodach sportowych. Animatorami życia kulturalnego w Gminie Lubomino są lokalne Stowarzyszenia, Koła Gospodyń Wiejskich i Rady Sołeckie.
Teren gwarantujący możliwości czynnego wypoczynku
Osoby ceniące ruch na świeżym powietrzu mogą zwiedzać piękne zakątki gminy podczas spacerów lub przemierzać rowerami teren gminy wyznaczonymi ścieżkami rowerowymi. Dla miłośników piłki nożnej, siatkówki lub koszykówki gmina dysponuje ogólnodostępnym – bezpłatnym kompleksem boisk sportowych ORLIK. W przypadku niepogody czeka na sportowców dobrze wyposażona hala sportowo- rekreacyjnaprzy Zespole Szkół w Lubominie. Dla najmłodszych mieszkańców w większości miejscowości znajdują się place zabaw z wielofunkcyjną siłownią zewnętrzną.
