Motto Festiwalu
26. edycja międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego odbędzie się w dniach 27 lipca – 6 sierpnia. W tym roku wiele nowości – aż 5 spektakli w finale Złotego Yoricka, międzynarodowe jury wybierające zwycięzców w dwóch konkursach, nagrody pieniężne i zwiększone dofinansowanie produkcji, a także motto, które towarzyszy całej imprezie.
„Między niebem a sceną. Po burzy?”
Powyższe motto tegorocznego międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego jest bezpośrednim nawiązaniem do tytułu wydanej w 2002 r. książki prof. Jerzego Limona pt. „Między niebem a sceną”. Pytanie, które organizatorzy stawiają w jego drugiej części jest z jednej strony odwołaniem do trzech, skrajnie różnych, zagranicznych inscenizacji „Burzy”, które zagoszczą na Festiwalu, z drugiej do burz, które przetaczają się przez świat – politycznych, pandemicznych, klimatycznych i tych związanych z kondycją człowieka.
Program
26. międzynarodowy Festiwal Szekspirowski zainauguruje „Burza” włoskiego reżysera Alessandro Serry, dobrze znanego gdańskiej publiczności. W 2018 r. „Makbet” wyreżyserowany przez Serrę został przyjęty długimi stojącymi owacjami. Spektakl ten włoska krytyka uznała za najlepszą produkcję 2017 r. (nagroda Premio Ubu) i przyniósł twórcom międzynarodowe uznanie. Tym razem Serra przeniesie odbiorców Festiwalu Szekspirowskiego w strefę bratobójczej wojny. 27 i 28 lipca widzowie zobaczą ją na 278 m2 zużytych, przeżartych przez robaki, zwietrzałych deskach – Wyspie Prospero, zbudowanej na wyjątkowej w skali Polski, scenie elżbietańskiej Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.
28 lipca będzie można przyjrzeć się efektowi współpracy Glad Teater i HamletScenen z Danii, teatrowi tańca współczesnego o marzeniach i przeznaczeniu. „Burza” w wykonaniu Janicka Pihla Nielsena, Dana Rolanda Lunda i Pieta Gitz-Johansena jest minimalistyczna i dokładnie przemyślana. Opiera się na pracy choreograficznej Antonio Quilesa.
Ostatnia prezentacja „Burzy”, 31 lipca, to wyspa dźwięków w dżungli mikrofonów, kabli, instrumentów, kamer i projekcji video w wykonaniu Bulandra Theatre z Rumunii. Nad całością czuwali gwiazda rumuńskiej sceny muzycznej – Ada Milea (odpowiedzialna za muzykę i reżyserię) oraz Andu Dumitrescu (scenografia).
Gdański Teatr Szekspirowski wraca z festiwalem dla wszystkich – zaznacza Joanna Klass, kuratorka i producentka teatralna odpowiadająca za wybór międzynarodowych produkcji podczas zbliżającej się edycji Festiwalu. Zapraszamy nowe spektakle stworzone w różnych miejscach świata w bardzo trudnym czasie, okresie wielu zmian spowodowanych pandemią, wojną i innymi zawirowaniami. Po tego rodzaju burzach, sztuki Szekspira, kilkaset lat po napisaniu, wciąż potrafią wzruszać i bawić.
Oprócz trzech, skrajnie różnych, wystawień „Burzy” fani Festiwalu Szekspirowskiego zobaczą „Hamlet on the Road” – żałobny musical inspirowany poetyką koczowniczych, nomadycznych lalkarzy. Spektakl w reż. Joanny Zdrady nagrodzono Grand Prix 27. Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek „Spotkania” w Toruniu. Teatr Radost (Divadlo Radost) z Brna to specyficzna grupa artystów – jeden z jej członków jest grabarzem. Czy aktorzy zanurzając się w swoich rolach ulegną morderczemu szaleństwu jednej z najkrwawszych tragedii Szekspira? Warto przekonać się już 31 lipca. Przewrotny i wisielczy humor w stylu Tima Burtona powinien trafić do wszystkich, w tym do młodzieży, wśród której ta produkcja jest bardzo popularna.
2 i 3 sierpnia będzie można zobaczyć zwycięzcę pierwszej edycji konkursu ShakeSphere zorganizowanego przez Europejską Sieć Festiwali Szekspirowskich (ESFN) w 2022 r., czyli spektakl „Romeo i Julia oraz inne katastrofy miłosne”. ESFN zrzesza 11 europejskich festiwali inspirowanych twórczością Szekspira z 10 krajów. Prezesem Zarządu ESFN jest Joanna Śnieżko-Misterek z Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Z okazji 10-lecia istnienia Sieci przeprowadzono konkurs na małą produkcję teatralną. Wpłynęły 42 zgłoszenia z 25 krajów. W ramach nagrody ShakeSphere cztery festiwale, członkowie ESFN (w tym Festiwal Szekspirowski w Gdańsku) prezentują zwycięski spektakl.
Po bardzo wyrównanym konkursie mamy frapującego zwycięzcę, który spełnia wszystkie aspiracje, jakie towarzyszyły nam w tym projekcie – jest to nowatorska i innowacyjna realizacja integrująca różne formy sztuki, łącząca teatr i sztuki wizualne, zgłębiająca Szekspira w naszych czasach i podkreślająca jego trwałe znaczenie – Philip Parr, przewodniczący Europejskiej Sieci Festiwali Szekspirowskich.
„Romeo i Julia oraz inne katastrofy miłosne” (reż. Rolf Alme) to projekt performatywny. Norweg Christian Hestø i Polak Piotr Misztela odgrywają tragedię Szekspira, uzupełniając jej narrację o pochodzące ze współczesności prawdziwe historie o miłości niemożliwej lub kryminalizowanej. Tragizm tych opowieści jest oczywisty i przytłaczający. Jednak teatralne środki wyrazu pomagają w konfrontacji z trudnymi tematami.
Miłośników teatru wykorzystującego najnowsze technologie ucieszy z kolei kalifornijski „HA-M-LET” – wielojęzyczny spektakl multimedialny. 3 sierpnia obłęd, zwodniczość i konflikt w rodzinie przybiorą formę cyfrową. Peter Mark (CalArts Center for New Performance) bada związek między ciałem a obrazem. Wykorzystuje materiały zaczerpnięte ze sztuki Szekspira, kultury internetowej, domowych filmów wideo i animacji 3D.
Teatr Narodowy w Brnie zmierzy się zaś z pytaniami o tożsamość i kryzys jednostki. 5 i 6 sierpnia zaprezentuje „Wieczór Trzech Króli albo Co chcecie” w reżyserii Štěpána Pácla. Na uwagę zasługuje zjawiskowa scenografia zaprojektowana przez Dragana Stojčevskiego. Będzie można zobaczyć ośmiometrową falę oraz duże ilości wody na scenie.
Wybrzmi również wątek Ukrainy, który jest wyraźnie zaznaczony m.in. na festiwalowym plakacie autorstwa gwiazdy wydawnictwa Marvel, Johna Stanisci. 29 i 30 lipca będzie można zobaczyć „L_UKR_ECE”, w reżyserii Tetiany Shelepko i wykonaniu 19-letniej Kristyny Bili. To multidyscyplinarny i wielokulturowy projekt oparty na „Gwałcie na Lukrecji” Williama Szekspira, ukraińskich pieśniach ludowych, poezji Tarasa Shevchenko, Łesi Ukrainki i Christiny Bili, świadectwach Owidiusza oraz udokumentowanych historiach kobiet z Kijowszczyzny i Charkowa.
Zobaczymy wielość interpretacji Szekspira i różnorodność estetyk teatralnych, od klasycznych wystawień, muzycznego żartu, uważną i minimalistyczną choreografię, czy spektakle VR, po klasyczne dramaty i komedie. Wykorzystajmy je do namysłu nad kondycją jednostki w dzisiejszym – nie bójmy się tych słów – szalonym świecie. Twórcy zapraszają widza do szukania odpowiedzi na pytanie o to, co będzie po burzy, czym dla niego i dla świata są burze i jak się w tym wszystkim odnaleźć – mówi Agata Grenda, dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.
Złoty Yorick
Widzowie festiwalu zobaczą w tym roku aż pięć najlepszych polskich szekspirowskich produkcji sezonu. Ich wybór, po raz kolejny, powierzono Łukaszowi Drewniakowi, krytykowi teatralnemu. Zwycięski teatr otrzyma statuetkę Złotego Yoricka oraz nagrodę finansową w wysokości 40 tys. zł.
Szekspir znów zdał egzamin z teatru współczesnego, po raz kolejny pomógł wyrazić niepokój naszych czasów – mówi Łukasz Drewniak, selekcjoner Złotego Yoricka.–Novum polega na wychyleniu wahadła inscenizacyjnego na stronę profanum: pierwszy raz w ostatnich dwóch dekadach liczba inscenizowanych komedii jest równa liczbie wystawień tragedii, a przecież to tragedia, zwłaszcza przeczytana kluczem politycznym była naszą specjalnością, polską przyprawą Szekspira. Najazd Rosji na Ukrainę nie zdążył jeszcze zarejestrować się w scenicznych adaptacjach Szekspira, dlatego najbardziej rozpoznawalnym kluczem interpretacyjnym była właśnie pandemia. Rozumiana albo jako czynnik destrukcyjny, odgradzający bohaterów od siebie, naznaczający ich śmiercią i brakiem przyszłości albo przeciwnie, jako powód do kompulsywnego odreagowania, ucieczki w absurd, beztroski komizm i wszechogarniające szaleństwo form. Komedia Szekspira zostały wykorzystane przez polski teatr w roli lekarstwa na smutki izolacji, lęki społeczne i opresję polityczną.
W konkursie o Złotego Yoricka udział biorą:
- „Wieczór Trzech Króli albo Co chcecie”, reż. Piotr Cieplak, Teatr Narodowy w Warszawie. Więcej: https://tiny.pl/9bk2w
- „Andronikus-Synekdocha”, reż. Grzegorz Bral, Teatr Pieśń Kozła
Więcej: https://tiny.pl/9bk8f
- „Sen nocy letniej”, reż. Rafał Szumski, Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni. Więcej: https://tiny.pl/9bk8j
- „Poskromienie złośnicy”, reż. Jacek Jabrzyk, Teatr Zagłębia w Sosnowcu. Więcej: https://tiny.pl/9bk2n
- „Romeos & Julias unplagued. Traumstadt”, chor. Yoshiko Waki, Polski Teatr Tańca w Poznaniu, Bodytalk w Münster
Więcej: https://tiny.pl/9bk8x
SzekspirOFF
W ramach Festiwalu będzie można zobaczyć również nowe produkcje niezależne, które Festiwal wspiera finansowo i logistycznie. Prezentacje i Produkcje to dwa nurty, których uczestnicy walczyć będą o jedną nagrodę – statuetkę SzekspirOFF. Celem nurtu SzekspirOFF jest zaproszenie do współpracy artystów i zespoły pozainstytucjonalne, dla których punktem wyjścia w projektach jest twórczość Szekspira. Kuratorką nurtu jest Katarzyna Knychalska, założycielka i prezeska Fundacji Teatr Nie-Taki we Wrocławiu oraz wydawczyni i redaktorka naczelna portalu teatralny.pl.
Najbardziej cieszę się, że Festiwal wspiera finansowo i logistycznie nowe produkcje niezależne. Jest to wciąż bardzo rzadka forma wsparcia dla środowiska offowego, a jednocześnie przynosi wymierne korzyści dla rozwoju obiegu dzieł szekspirowskich w Polsce, co jest przecież jedną z głównych misji Teatru Szekspirowskiego – mówi Katarzyna Knychalska, kuratorka konkursu.
W ramach SzekspirOFF Produkcje wyłaniane są trzy najciekawsze scenariusze inspirowane twórczością Szekspira, a ich produkcja – specjalnie na Festiwal – wspierana jest sumą 20 tys. zł (w latach ubiegłych kwota dofinansowania wynosiła po 10 tys. zł). W tym roku będą to:
- „Szekspir Fight Show Arena”, Teatr Układ Formalny
- „Antoniusz”, reż. Krystian Łysoń
- „How beauteous mankind is!” Sławek Krawczyński, Anna Godowska, Święto Snów
SzekspirOFF Prezentacje ma na celu pokazanie co najmniej trzech najciekawszych, gotowych wydarzeń artystycznych opartych na twórczości Szekspira, zaproszonych na festiwal przez kuratorkę Katarzynę Knychalską. W tej edycji będą to:
- „Lear, k**wa!”, Teatr A Part
- „Pan Zaraz”, Dziki Styl Company
- „Hamlet.motion”, Sztuka Nowa
Międzynarodowe jury
Organizatorzy Festiwalu zdecydowali, że spektakle biorące udział zarówno w konkursie o Złotego Yoricka, jak i oba nurty SzekspirOFF oceniane będą przez jedno międzynarodowe jury – bez podziału na dwa osobne gremia. W skład jury wchodzą: Jacek Kopciński, Aneta Szyłak, John Stanisci, Tamara Trunova oraz Gianina Cărbunariu.
W ramach Festiwalu będzie można zobaczyć również nowe produkcje niezależne, które Festiwal wspiera finansowo i logistycznie. Prezentacje i Produkcje to dwa nurty, których uczestnicy walczyć będą o jedną nagrodę – statuetkę SzekspirOFF. Celem nurtu SzekspirOFF jest zaproszenie do współpracy artystów i zespoły pozainstytucjonalne, dla których punktem wyjścia w projektach jest twórczość Szekspira. Kuratorką nurtu jest Katarzyna Knychalska, założycielka i prezeska Fundacji Teatr Nie-Taki we Wrocławiu oraz wydawczyni i redaktorka naczelna portalu teatralny.pl.
Plakat
W tym roku festiwalowy plakat przygotował John Stanisci, twórca komiksów związany m.in. z wydawnictwem Marvel, ilustrator kultowych komiksów, m.in. o Batmanie i Spiderman czy Wonder Woman, autor powieści graficznych, znajdujących się na liście bestsellerów The New York Times. Komiksowe zobrazowanie motta festiwalu „Między niebem a sceną. Po burzy?” oddaje ducha czasów, w których pokazywane będą, niezwykle aktualne, dzieła Williama Szekspira.
Burza w mózgach
Dodatkowo zaplanowano liczne wydarzenia towarzyszące, w tym wykłady, warsztaty, spotkania z artystami po spektaklach, próby otwarte. Nowością jest cykl „Wokół komiksu”, w ramach którego odbędą się warsztaty, wykład popularnonaukowy oraz spotkanie z Johnem Stanisci, skierowane szczególnie do młodych rysowników rozwijających swoją karierę.
Razem z Ukrainą
Podczas Festiwalu, 30 lipca o g. 15:00, zaplanowano spotkanie z ukraińskimi artystami oraz przedstawicielami Gogol Fest zatytułowane „Teatr w czasach wojny”. 31 lipca o 17:00 odbędą się warsztaty, które mają na celu wspieranie osób ze stresem pourazowym.
Dla osób pochodzących z Ukrainy przewidziano 50% zniżkę na spektakle, a 15% dochodów ze sprzedaży plakatów festiwalowych oraz gadżetów stworzonych przez Festiwal na podstawie grafik Johna Stanisci zostanie przekazane na akcję Gdańsk Pomaga Ukrainie organizowaną przez Fundację Gdańską.
O festiwalu
Festiwal Szekspirowski odbywa się co roku latem w Trójmieście, organizowany jest przez Gdański Teatr Szekspirowski i Fundację Theatrum Gedanense od 25 lat. Prezentowało się na nim ponad 230 różnych zespołów teatralnych z ponad 40 krajów. Pokazywano realizacje takich twórców, jak Peter Brook, Luk Perceval, Romeo Castellucci, Elizabeth LeCompte, Lew Dodin, Eimuntas Nekrošius, Oskaras Koršunovas, Tiago Rodrigues, Jan Lauwers, Roberto Ciulli, Robert Sturua i wielu innych (łącznie, podczas dotychczasowych edycji swoje produkcje pokazało ponad 250 reżyserów z całego świata). Festiwal jest międzynarodową platformą wymiany doświadczeń, praktyk teatralnych i dyskusji środowisk związanych z twórczością Williama Szekspira oraz fanów teatru.
Jest to również wydarzenie w istotny sposób promujące Gdańsk i Trójmiasto na forum krajowym i międzynarodowym. Wyrazem tego jest, między innymi, zainicjowana w 2010 r. Europejska Sieć Festiwali Szekspirowskich, zrzeszająca obecnie 11 partnerów – z Polski, Niemiec, Węgier, Czech, Rumunii, Wielkiej Brytanii (2), Armenii, Danii, Macedonii, Serbii, mająca swoją siedzibę w Gdańsku.
Festiwal Szekspirowski łączy prezentacje spektakli z całego świata z konkursami na najlepsze polskie spektakle szekspirowskie (konkursy o Złotego Yoricka i SzekspirOFF), a także działaniami artystycznymi, edukacyjnymi, warsztatami i spotkaniami z twórcami z różnych stron świata.
Organizatorami Festiwalu Szekspirowskiego są Gdański Teatr Szekspirowski i Fundacja Theatrum Gedanense.
