Dwie różne krainy
Mazury nigdy nie miały wyznaczonych granic. Stanowią jedynie region historyczno-kulturowy, który zaczął kształtować się w XVI wieku, gdy państwo krzyżackie stało się protestanckimi Prusami książęcymi, a ludności narzucony został luteranizm. Określenie „Mazurzy” – ludności polskiego pochodzenia i posługującej się mową polską lub gwarą mazurską zamieszkującej tereny południowych Prus, upowszechniło się w drugiej połowie XIX wieku. Wprowadzone zostało przez niemiecką administrację dążącą do unifikacji tych ziem pod względem kulturowym, językowym i religijnym z resztą Rzeszy, głównie poprzez walkę z Kościołem katolickim. Nie będący Niemcami, posługujący się lokalną gwarą, ewangelicy – stali się Mazurami.
Miejscowe władze przeciwstawiały ich Warmiakom – ludności (przede wszystkim) polskiego pochodzenia, wyznania katolickiego, posługującej się gwarą warmińską opartą na pięknej staropolszczyźnie. Jako potomkowie przybyłych głównie z Mazowsza osadników, zamieszkiwali oni południową część dawnego Księstwa Warmińskiego. Jego granice wyznaczono w czasach średniowiecza i nadano biskupom warmińskim, którzy władali nim do pierwszego rozbioru Rzeczpospolitej. Historyczne granice Warmii– niezmienne przez prawie czterysta lat – do roku 1772, przez kolejne trzy stulecia uległy zatarciu w świadomości społecznej, chociaż zasadniczo pokrywają się z obecnymi granicami administracyjnymi trzech powiatów ziemskich województwa warmińsko-mazurskiego: braniewskiego, lidzbarskiego oraz olsztyńskiego.
Wierna Rzymowi
Jej nazwa „Święta Warmia” odnosi się do wydarzeń z początku XVI wieku, gdy ziemia ta nie przyjęła reformacji Lutra i pozostała katolicka, wierna Rzymowi. Rozwijające się wówczas życie religijne, wykazywało niezwykłą wierność jednemu wyznaniu, przez co Warmię zaczęto nazywać świętą ziemią, a władający nią biskupi byli wierni polskiej Koronie.
Świadectwami tej świętości jest jej bogate dziedzictwo architektury sakralnej, którą tworzą katedry macierzyste Archidiecezji we Fromborku i Olsztynie, liczne bazyliki mniejsze, kościoły, sanktuaria oraz przydrożne kapliczki. Do nich pielgrzymują wierni, jak i przybywają turyści uwiedzeni historią oraz ich architektonicznym pięknem osadzonym w niezwykłych krajobrazach. Ta lokalna geografia religijna wyznacza również szlaki warmińskich łosier, pielgrzymek błagalnych, których celem są regionalne sanktuaria. Miejsca kultu związane z objawieniami, relikwiami lub cudownymi wizerunkami tworzące zbiór świętych miejsc Warmii.
Kapliczka przy drodze
Jeden z najbardziej charakterystycznych i zarazem rozpoznawalnych elementów krajobrazu kulturowo-religijnego regionu stanowią przydrożne kapliczki. Nie wiadomo dokładnie, ile ich na Warmii jest. Wiemy za to, jaką rolę odgrywały w życiu codziennym dawnych mieszkańców. Były miejscem odprawiania nabożeństw i odmawiania różańca. Miejscem modlitwy i celem pielgrzymek. Niektóre z nich dźwiękiem dzwonu oznajmiały narodziny dzieci, bądź nawoływały do ostatniego pożegnania z członkami lokalnej społeczności.
Kopernik i Papież
Święta Warmia to także miejsca związane z życiem i działalnością wybitnych ludzi Kościoła katolickiego. Przede wszystkim biskupów warmińskich, znakomitych nie tylko pochodzeniem, ale także wykształceniem, obyciem w świecie, pozycją społeczną i talentami. Zawieszone w katedrze fromborskiej papieska tiara i kardynalskie kapelusze symbolizują wielkość i znaczenie Warmii dla Kościoła powszechnego. W gronie światowych i polskich znakomitości znajduje się także wielu wielebnych warmińskich kanoników, z najsłynniejszym z nich – Mikołajem Kopernikiem.
Warmia to także miejsce wypoczynku Karola Wojtyły i pielgrzymki Jana Pawła II, przymusowego odosobnienia Prymasa Tysiąclecia kardynała Stefana Wyszyńskiego, jak i biskupiej posługi Józefa Glempa – przyszłego prymasa Polski.
Warmia w pełnym blasku
Pracownicy Starostwa Powiatowego w Olsztynie postanowili pokazać walory warmińskiej ziemi. Podkreślić, że Warmia to region, który zasługuje na pełne uznanie. Wiosną 2020 r. powstał projekt Szlak Świętej Warmii i koncepcja turystyczno-pielgrzymkowej trasy obejmującej szesnaście „stacji” – znanych nie tylko w regionie miejsc pielgrzymkowych, sanktuariów, szlaków pątniczych, ale także historycznych obiektów sakralnych związanych z historią biskupstwa oraz różnymi wydarzeniami o charakterze religijnym, historycznym i legendarnym. Rok później został on uzupełniony o kolejnych szesnaście „przystanków” tworzących okolice Szlaku Świętej Warmii. Miejsca, które również zasługują na poznanie ze względu na ciekawe historie z nimi związane, ich wspaniałe zabytki oraz malownicze krajobrazy, w które są wpisane. Początkowo szlak miał jedynie służyć promocji turystycznej regionu, jednak z czasem stał się rozpoznawalną marką regionu, a zarazem marką dla wielu powstających przy nim produktów.
Dziś kierunek turystycznych wypraw niech wyznacza Szlak Świętej Warmii. Poznawać uroki tej krainy i jej dziedzictwo historyczne mogą wszyscy – turyści indywidualni, na rowerze, w grupie czy też całe rodziny. To region, który zasługuje na pełne uznanie. Jego malowniczy krajobraz i zabytki zapierają dech w piersiach. To też lokalne i naturalne produkty, których smak z pewnością nie zostanie zapomniany. Więc zapraszamy na Szlak Świętej Warmii! Do zobaczenia!
Znajdziecie nas w sieci:
- Szlakswietejwarmii.pl
- Powiat-olsztynski.pl
- Facebook.com/groups/szlakswietejwarmii
- Facebook.com/powiatolsztynski
Foto Główne: Jolanta Kolinko
