Historię powiatu tworzyły, w zależności od epoki, różne kultury. Specyficzną jego cechą jest wielonarodowość i wielokulturowość, którą tworzą ludność polska oraz ludność pochodzenia ukraińskiego i niemieckiego. Dużą grupę stanowią „Wilniuki”, czyli Polacy mieszkający niegdyś na Litwie. Społeczności te aktywnie działają na rzecz pielęgnowania swojej kultury narodowej, tradycji i obyczajów. A paleta różnych kultur, wyznań i zwyczajów tworzy wspólną już braniewską tożsamość.
Administracyjnie w skład powiatu braniewskiego wchodzi siedem gmin: Gmina Braniewo, Gmina Frombork, Gmina Pieniężno, Gmina Płoskinia, Gmina Lelkowo, Gmina Wilczęta oraz Miasto Braniewo. Położenie powiatu swoim zasięgiem obejmuje północno-zachodnią część województwa warmińsko-mazurskiego oraz dużą część Zalewu Wiślanego, który jest największą atrakcją turystyczną regionu. Jego wody pozwalają dopłynąć do Krynicy Morskiej, Elbląga i poza granice kraju przez kanał żeglugowy Mierzei Wiślanej.
Tereny powiatu braniewskiego przecinają dwie główne rzeki: Pasłęka i Wałsza, które dostarczają turystom wspaniałych widoków podczas spływów kajakowych. Ważnym elementem krajobrazu jest fascynująca przyroda, a jej walory można podziwiać o każdej porze roku. Znajdują się tu liczne rezerwaty przyrody: Dolina Rzeki Wałszy, Ostoja Bobrów na Rzece Pasłęce, torfowiskowy Osiek II oraz brzozy niskiej koło Cielętnika. Charakterystycznym elementem krajobrazu powiatu jest architektura sakralna. Na uwagę zasługują krzyże i kapliczki przy drogach, które stanowią ważny, historyczny element kultury warmińskiej. Przez ten region biegną szlaki turystyczne piesze i rowerowe: Kopernikowski, Napoleoński, Green Velo, Św. Jakuba.
Na terenie powiatu znajdują się trzy bardzo ważne historycznie miasta: Braniewo, Frombork i Pieniężno.
Braniewo jest miastem powiatowym. Ze źródeł historycznych wynika, że była to pierwsza stolica Warmii. Miasto było niegdyś potężnym ośrodkiem kulturowym i naukowym znanym na całym świecie. Po minionych czasach pozostały tu liczne zabytki architektoniczne, np. bazylika mniejsza pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, sanktuarium Krzyża Świętego, klasztor Sióstr św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy, Liceum Hosianum, czy też Wieża Bramna – najstarszy obiekt murowany na Warmii. Obecne Braniewo to rozwijające się prężnie miasto z dobrymi drogami dojazdowymi i licznymi atrakcjami.
Frombork, to miasto, symbol Mikołaja Kopernika. Perłą wśród zabytków jest fromborski kompleks Wzgórza Katedralnego, zaliczany do zabytków klasy światowej. W obrębie murów katedralnych mieści się muzeum, widokowa Wieża Radziejowskiego oraz planetarium. W katedrze znajduje się grób Mikołaja Kopernika. Atrakcją turystyczną miejscowości jest również Nadzalewowa Kolej Drezynowa na trasach Frombork – Tolkmicko.
Pieniężno, to małe, urocze miasteczko, położone nad rzeką Wałszą, zbudowane na historycznej Warmii Biskupiej, w pasie Wzniesień Górowskich. Posiada bogatą historię, świadczącą o bohaterstwie ludzi zamieszkujących te tereny. Znane jest głównie z Misyjnego Seminarium Duchownego Księży Werbistów, w którym znajduje się Muzeum Misyjno-Etnograficzne. Unikatowe zbiory z całego świata, od lat gromadzone są przez misjonarzy przebywających na misjach.
Powiat Braniewski jest szczególnym miejscem. Nie będzie zawiedziony ten, kto trafi tutaj, szukając ciszy i spokoju. Delektując się pięknem przyrody, znajdzie to wszystko nad brzegami rzek, jezior i Zalewu Wiślanego oraz w leśnych ostępach bezkresnych lasów.
