Tytułowa miejscowość jest położona pomiędzy Olsztynem, a Lidzbarkiem Warmińskim. Malowniczo ulokowaną – niewielką gminę tworzy 13 sołectw: Biała Wola, Bieniewo, Ełdyty Wielkie, Gronowo, Lubomino, Piotrowo, Rogiedle, Różyn, Samborek, Wapnik, Wilczkowo, Wolnica, Zagony. Każda z tych miejscowości zachwyca pięknem krajobrazu i unikalną historią. Podobnie jak stolica gminy – Lubomino.
Początki Lubomina sięgają roku 1308. Lubomino dwukrotnie lokował biskup Warmii Eberhard z Nysy, w latach 1308 i 1320. Pierwsze lata istnienia tytułowej miejscowości były latami prawdziwej świetności. Niech świadczy o tym fakt, iż podczas wojen napoleońskich – w 1807 roku w miejscowej plebani gościł sam Napoleon Bonaparte. Po wojnach napoleońskich nastąpiły przemiany, wieś zmieniła wygląd. Zaczęły powstawać nowe gospodarstwa, rozpoczęła działalność poczta, powstał Dom Zakonny Sióstr Katarzynek. W 1786 roku zbudowano pierwszy budynek szkolny, a w 1946 roku powstała straż pożarna. Kolejne lata to dalszy ciąg rozwoju Lubomina.
Na terenie gminy występują liczne obiekty kulturowe o znaczeniu historycznym, wpisane do rejestru zabytków. Na szczególną uwagę zasługuje najstarszy murowany wiejski kościół na Warmii pw. św. Marcina w Ełdytach Wielkich. Kościół w całości wybudowany został z kamienia polnego. We wnętrzu kościoła znajdują się rzeźby i obrazy z XVII-XVIII wieku. Na terenie przykościelnym znajduje się żeliwny obelisk ustawiony przez rodziców Wilhelma Strachowskiego, który zginął w pojedynku. Jego rodzina pochodziła ze starej warmińskiej szlachty, była właścicielem dóbr w Ełdytach Wielkich w połowie XIX wieku.
Kolejnym ważnym zabytkiem jest gotycki kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, który powstał w latach 1340–1370. Co ciekawe – pierwotnie wieża wzniesiona została wyłącznie w dolnej kondygnacji, a jej podwyższenie nastąpiło dopiero w roku 1480. Z kolei w roku 1807 – kościół został strawiony przez płomienie. Ocalały zaledwie mury obwodowe, na których odbudowano obiekt w następnych latach. Kolejna gruntowna renowacja miała miejsce w 1922 roku i to właśnie ona przyczyniła się do współczesnego kształtu obiektu. Dziś we wnętrzach kościoła możemy podziwiać między innymi barokowe ołtarze z pierwszej połowy XVIII wieku – pochodzące z dawnego kościoła jezuitów w Braniewie. Kościół zadziwia pięknymi rzeźbami i malowidłami świętych z XVIII wieku. Ponadto – we wnętrzu można podziwiać: rokokowy konfesjonał z drugiej połowy XVIII wieku, późnogotycki krucyfiks, który powstał prawdopodobnie w latach 1520-1530, średniowieczne – metalowe – okute skośną kratą drzwi do zakrystii, rokokowy zamek z ok. 1760 roku, a także wiele innych intrygujących elementów sakralnych.
Przebywając w tytułowej gminie warto zajrzeć również do miejscowości Wapnik. Znajdziemy tam kościół pw. św. Andrzeja Apostoła. Świątynia zachwyca mnóstwem barokowych elementów – zwłaszcza figurami i obrazami przedstawiającymi sceny pasyjne. Ważnym przystankiem na warmińskim szlaku jest także barokowy kościół w Wilczkowie, który został wybudowany w latach 1786-1787. Obiekt był konsekrowany przez biskupa Ignacego Krasickiego ku czci św. Jana Chrzciciela i św. Apolonii. Wędrówkę po okolicy warto zakończyć w miejscowości Bieniewo. Stoi tam późnogotycki kościół z 1580 roku, szczycący się barokowo- rokokowym wystrojem.
Wędrówka przez Lubomino i jego okolice może się okazać nie tylko pasjonującą podróżą po jesiennej Warmii, ale także licznymi spotkaniami z historią, która zostawiła mnóstwo intrygujących śladów w tej części kraju. Gmina Lubomino jest tego najlepszym dowodem.
